Łokieć tenisisty to schorzenie, które – wbrew temu, co sugeruje nazwa – dopada nie tylko osoby uprawiające tego rodzaju sport. Jest to schorzenie związane ze zmianami degeneracyjnymi w ścięgnach znajdujących się w łokciu i powstaje na skutek urazów oraz przeciążeń grupy mięśni prostowników nadgarstka i palców. Ból – kłujący, piekący, pulsujący, stały, promieniujący – to najczęstszy objaw tego schorzenia. Uraz łokcia i przeciążenie ścięgien w łokciu wiąże się również z odczuwanym dyskomfortem czy uczuciem słabości w obrębie nadgarstka. Jak powstaje łokieć tenisisty, jak go leczyć i jak zapobiegać jego powstawaniu?
Spis treści do artykułu:
- Czym jest łokieć tenisisty i czy dotyka tylko zawodników sportowych?
- Przyczyny i czynniki ryzyka powstawania schorzenia
- Objawy wskazujące na wystąpienie łokcia tenisisty
- Rozpoznanie i postawienie diagnozy – rtg, usg i test Cozena
- Jak bezinwazyjnie leczyć łokieć tenisisty? Leczenie zachowawcze
- Operacja, zabiegi inwazyjne oraz rekonwalescencja po leczeniu tego typu
- Jak dbać o łokieć, aby zapobiegać przyszłym nawrotom?
Co to jest łokieć tenisisty?
Łokieć tenisisty to choroba dopadająca nie tylko sportowców. U tenisistów jest skutkiem przeciążenia grupy mięśni prostowników nadgarstka i palców, jednak schorzenie to częściej dotyka pracowników biurowych, muzyków, krawców, informatyków, mechaników czy pracowników technicznych. Przez lata uważano, że powodem pojawienia się tej choroby jest zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej, choć w tej chwili wiadomo już, że chodzi raczej o zmiany degeneracyjne, związane z przeciążeniami i mikrourazami. Epicondylitis lateralis humeri to łacińska nazwa łokcia tenisisty, znanego też jako entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Budowa łokcia, który łączy ramię z przedramieniem, nie sprzyja wykonywaniu tych samych czynności przez długi czas, w jednym ułożeniu rąk. Staw nie otrzymuje od mięśni odpowiedniego wsparcia stabilizującego, przez co może dochodzić do mikrourazów i przeciążeń. Zapalenie stawu łokciowego można jednak skutecznie leczyć oraz mu zapobiegać.
Przyczyny powstawania łokcia tenisisty wcale nie wymagają gry w tenisa!
Łokieć tenisisty pojawia się tylko u około 10% tenisistów – występuje za to dość powszechnie u osób wykonujących prace biurowe, mechaników czy pracowników technicznych. Dolegliwość ta częściej pojawia się u kobiet, a najbardziej narażone na łokieć tenisisty są osoby w przedziale wiekowym 30-50 lat.
Główną przyczyną jest pewna powtarzalność ruchów – powtarzalne skręcanie nadgarstka, powtarzające się napięcia mięśniowe, specyficzny układ rąk (na przykład na klawiaturze). W miejscach powstawania mikrouszkodzeń pojawia się słabsza tkanka, w związku z czym dalsze przeciążanie może doprowadzić do urazu. Osłabienie przyczepu ścięgien mięśni sprawia, że nawet zwyczajne przekręcanie klucza w zamku czy silniejsze szarpnięcie przy wyciąganiu czegoś może doprowadzić do tego, że pojawi się kontuzja łokcia.
Jeśli chodzi o łokieć tenisisty przyczyny bólu mogą być związane z urazem, albo być nieurazowe. W tej drugiej grupie wymienia się głównie stałe przeciążenie ECRB, czyli prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka. Czynności, które mogą wywołać stan zapalny łokcia i uruchomić procesy degeneracyjne, to między innymi:
- tenis, squash i inne sporty, które wymagają używania rakiety
- golf (przy czym w tym przypadku może się też pojawić tak zwany łokieć golfisty)
- regularne używanie młotka, śrubokręta, klucza a nawet komputera.
Łokieć tenisisty – objawy
Objawy łokcia tenisisty to przede wszystkim ból w specyficznych sytuacjach. Może mieć co prawda charakter stały, ale częściej pojawia się przy wykonywaniu pewnych zwykłych, codziennych czynności. Specyficzny układ rąk, przyjmowany przez wiele godzin na przykład z powodu pracy przy komputerze, wywołuje później ból łokcia przy podnoszeniu, zginaniu, albo na przykład obracaniu nadgarstka. Ból powyżej stawu łokciowego, ból wzdłuż kości przedramienia, ból łokcia po zewnętrznej stronie, a nawet ból promieniujący do nadgarstka – to objawy choroby. Jeśli ból pojawia się od wewnętrznej strony, jest to łokieć golfisty, a nie tenisisty – objawy muszą być więc leczone w inny sposób.
Podsumowując, objawy łokcia tenisisty są następujące:
- pojawia się ból łokcia, który początkowo jest łagodny, a wraz z postępem choroby, stopniowo się nasila;
- ból rozciąga się od zewnętrznej strony łokcia do przedramienia, a w niektórych przypadkach potrafi promieniować nawet do nadgarstka
- naciskanie różnych obszarów ręki także może wywołać ból – przede wszystkim pojawia się on, gdy naciska się na łokieć, choćby i lekko
- pojawiają się problemy z wykonywaniem niektórych codziennych czynności, które dawniej nie sprawiały żadnych trudności – jak chwytanie przedmiotów, obracanie klamki, podawanie ręki czy choćby trzymanie szklanki.
Diagnoza medyczna i rozpoznanie
Postawienie diagnozy przy łokciu tenisisty nie jest wcale trudne. Jeśli ktoś zauważy u siebie charakterystyczne objawy, powinien zgłosić się do ortopedy, który stwierdzi czy to entezopatia łokcia. Ortopeda na pewno wykona zdjęcie RTG (AP i boczne) i to obydwu stawów łokciowych, nawet jeśli ból występuje tylko w jednym. Rentgeny pozwolą na porównanie wyglądu stawów i sprawdzenie, czy kiedyś miał miejsce jakiś poważniejszy uraz łokcia oraz czy nie pojawiły się zmiany zwyrodnieniowe.
Lekarz wykona także USG, a przede wszystkim przeprowadzi test Cozena. Można go przeprowadzić na 2 sposoby – w pozycji siedzącej. Pierwszy rodzaj polega na prostowaniu nadgarstka i palca trzeciego przeciw oporowi pacjenta. Najczęściej korzysta się z drugiego wariantu, kiedy to ręka pacjenta jest wyprostowana, a lekarz próbuje ją zgiąć. Jeśli przy stawianiu oporu pojawia się ból, wskazuje to na łokieć tenisisty.
Jak leczyć łokieć tenisisty: leczenie zachowawcze
Nie każdy ból można niestety wyleczyć samodzielnie, więc jeśli stan jest zaawansowany, trzeba zgłosić się do lekarza by rozpocząć profesjonalne leczenie. Samodzielne leczenie jest tym trudniejsze, jeśli nie postawiono odpowiedniej diagnozy – gdy lekarz ortopeda nie zbadał pacjenta, więc tak naprawdę nie wiadomo, czy odczuwane przez niego dolegliwości to rzeczywiście łokieć tenisisty. W lżejszych przypadkach są jednak pewne domowe sposoby łagodzenia bólu i jego leczenia. Można z nich też korzystać, by wspomagać profesjonalny proces leczenia, zalecony przez specjalistę. Leczenie zachowawcze wiąże się na przykład ze stosowaniem odpowiednich środków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i łagodzących ból, które powinny zawierać na przykład wyciąg z czarciego pazura, miłorząb japoński, mentol czy aloes. Domowe sposoby na łokieć tenisisty oczywiście nie zawsze działają, dlatego też czasami warto sięgnąć po odpowiednie ćwiczenia czy zabiegi. Sposobów leczenia łokcia tenisisty jest zatem wiele:
1. Odpoczynek i regeneracja :
Leczenie łokcia tenisisty powinno polegać przede wszystkim na ograniczeniu ruchu mięśni i stawów w obolałej ręce. Jeśli ktoś nadal będzie wykonywał te same monotonne ruchy, które doprowadziły do powstania schorzenia, nie może liczyć na poprawę. Zalecany jest odpoczynek, który pomoże w regeneracji urazów. Warto sięgnąć też na przykład po stabilizator, który będzie wsparciem dla łokcia.
2. Skuteczne maści na łokieć tenisisty:
Warto sięgnąć po skuteczne maści na łokieć tenisisty (na przykład maść końska na łokieć tenisisty), które posiadają działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Zalecane są zwłaszcza przy pierwszych bólach, gdy jeszcze nie doszło do dużych uszkodzeń, ale również przy silnym bólu, który pomogą złagodzić. Co jest w tej chwili szczególnie popularne i polecane?
 | ||
 | ||
 |
3. Samodzielne działania na łokieć tenisisty – leczenie domowe i okłady
Warto wykorzystać możliwości jakie daje masaż. Można użyć do jego wykonania maści przeciwbólowej, co zadziała dodatkowo leczniczo. Sprawdzą się też chłodzące okłady z lodu oraz specjalnie dobrane ćwiczenia na łokieć tenisisty – choćby powolne zginanie i prostowanie nadgarstka.
4. Zastrzyki z kortykosteroidami:
Kortykosteroidy to hormony kory nadnerczy, które są wytwarzane w sposób naturalny w naszym organizmie. Zastrzyk z nich w bolące miejsce to tak zwana blokada sterydowa, która zmniejsza stan zapalny i odczuwany przez pacjenta ból.
5. Opaska na łokieć tenisisty, ćwiczenia i szeroka fizjoterapia
Fizjoterapia to usługi świadczone przez fizjoterapeutów, w celu przywrócenia i utrzymania optymalnej sprawności człowieka. Leki przeciwbólowe mogą okazać się niezbędne w leczeniu bólu, jednak sprawnie zadziałają także specjalne tejpy. Kinesiotaping polega na naklejaniu elastycznych i sztywnych plastrów, wspomagających pracę stawów i mięśni. Na łokieć tenisisty opaska sprawdzi się równie dobrze, ale najlepszy efekt przyniosą ćwiczenia. Opaska na łokieć tenisisty zostanie najlepiej dobrana przez specjalistę ortopedę lub fizjoterapeutę. Nosi się ją na łokciu, w lekkim zgięciu. Jeśli chodzi o łokieć tenisisty ćwiczenia pozwolą rozruszać staw i mięśnie. Ćwiczenia powinny być wykonywane 3-4 razy w tygodniu, ale dopiero wówczas, gdy łokieć nieco odpocznie – nie w pierwszej fazie choroby. Przykładowy trening obejmuje:
- stretching mięśni prostowników nadgarstka i palców;
- ćwiczenia z ciężarkiem – powolne opuszczanie i podnoszenie nadgarstka przy zgiętym łokciu;
- ćwiczenia aktywizujące stabilizatory dolne łopatki – polegające na unoszeniu piłki o wadze 1-2 kg w czasie leżenia na boku.
6. Ultradźwięki:
W leczeniu łokcia tenisisty sprawdzają się też ultradźwięki oraz tak zwana fala uderzeniowa. Ultradźwięki to odmiana fizykoterapii klasycznej, zaś fala uderzeniowa jest nowoczesną formą leczenia. Zabiegi pobudzają mikroobieg, przyspieszają proces regeneracji i zmniejszają dolegliwości bólowe.
7. Osocze bogatopłytkowe:
Jeśli chodzi o łokieć tenisisty leczenie domowe nie zawsze jest w stanie pomóc. Warto więc zgłosić się na przykład na zastrzyk z osocza. Pozwala uśmierzyć ból, jaki wywołuje zapalenie kłykcia łokciowego.
Operacja łokcia tenisisty jest ostatecznością – warto zacząć od innych rozwiązań, które mogą poradzić sobie z bólem i zniwelować problem. Jak długo trwa leczenie? Wszystko zależy od konkretnego przypadku – postawionej diagnozy, stopnia zaawansowania i indywidualnych uwarunkowań, jak wcześniejsze urazy.
Leczenie operacyjne, zabiegi i rekonwalescencja po
Gdy leczenie zachowawcze nie pomoże i zarówno odpoczynek, jak i zabiegi czy rehabilitacja nie poradziły sobie z problemem, albo chodzi na przykład o uwięźnięcie gałązki skórnej nerwu promieniowego, operacja łokcia tenisisty może okazać się konieczna. Jest to jednak ostateczność, gdy już wszystkie inne sposoby zawiodą. Leczenie może odbywać się metodą otwartą lub metodą mini-otwartą. Po operacji konieczne może być założenie ortezy unieruchamiającej operowaną kończynę.
Czas rehabilitacji trwa zaś od 4 do 6 miesięcy. Jeśli chodzi o łokieć tenisisty operacja może polegać też na wykonaniu tylko kilku punktowych nacięć i wprowadzeniu mikrokamery, pomagającej w zabiegu. Wówczas jest on bezpieczniejszy, a czas rehabilitacji jest czasem leczenia schorzenia. To tak zwana artroskopia.
Jak dbać o łokieć i zapobiegać powstawaniu schorzeń w jego obrębie?
Gdy zostanie uszkodzony nadkłykieć boczny kości ramiennej, dochodzi do mikrourazów i stanu zapalnego, mamy do czynienia z tak zwanym łokciem tenisisty. Schorzenie to można skutecznie leczyć – stosując odpowiednie zabiegi, odpoczywając, poddając się masażom czy smarując bolące miejsce maściami. Czasem konieczne jest leczenie operacyjne. O wiele lepiej jednak zapobiegać powstawaniu tej choroby, jak to zrobić? Zwróćmy uwagę przede wszystkim na te dwa elementy:
- Ważne jest zachowanie ergonomii pracy – na przykład w biurze trzeba ustawić komputer na odpowiedniej wysokości i opierać ręce na blacie biurka, lecz łokcie zostawiając poza nim.
- Warto też ćwiczyć, żeby rozruszać mięśnie i stawy, przyzwyczajone do ustalonych ruchów. Nie nadwyrężajmy ich – niech odpoczywają, gdy tylko się da.
Źródła:
- Wójcik, Gustaw. „Diagnostyka i leczenie zachowawcze łokcia tenisisty”; (2016).
- Siminska, Joanna, et al.; Schorzenia w obrębie stawu łokciowego. Łokieć teniststy-schorzenie i współczesne metody leczenia; Journal of Education, Health and Sport 5.4 (2015).
- Siminska, Joanna, et al.; Łokieć tenisisty-przegląd wybranych metod fizykalnych, metod zaopatrzenia ortopedycznego i masażu.; Journal of Education, health and Sport 5.2 (2015).
- Bugajska, Joanna, et al.; Nabyte zespoły dysfunkcji układu mięśniowo-szkieletowego u pracowników w świetle badań epidemiologicznych.; Medycyna Pracy 62.2 (2011): 153-161.